Sanningar

Eg har høyrt at dei store forteljingane er døde. Postmodernisme. Det store framsteget – modernisteringa – verda på veg mot eit mål. Vi trur ikkje på dette lenger – har eg lært. Det er ingen store sanningar. Sanningane er situerte, fortelt Foucault oss – dei har ei tid og ein ståstad. Dei er ikkje skilt frå makta – vert kanskje nærast til i ulike maktsamtalar. Vi lever i fragment – fragment som ikkje kan ordnast i rettlinja utvikling. Difor slepp vi, eller får vi ikkje lov, til å ramme inn liva våre i noko som er friteke frå debatt. Det er ikkje noko som er gitt. Slik har eg lært det. Dette er lærdomen om tidsånda eller snarare mangelen på ei, som sit fast i meg etter vegen gjennom danningsinstitusjonane.

Men dette er lærdom henta frå metodedebattar og tankar om fag og kunnskap sett utanfrå, ovanifrå eller iallfall ifrå. Når vi i danningsreisa vender nasen tilbake til det vi studerer, så er sanninga der igjen, så er det tilbake i søket etter meining og mønster. Vi tenker slik, eg tenker slik. Røyndomen må då presse seg inn i ei kausalhistorie, inn i noko som let seg forklare.

Rust

Ein knallkort tekst for at ikkje alt skal stivne – for at ikkje denne stort sett uleste pletten av internettet skal ruste eller verte rynkete. Står noko for lenge let det seg ikkje starte att. Koder vert gløymde – og alt som står skrive verkar snart framandgjerande. Denne teksten er for ei lufting å rekne. Ord som held oppe mogelegheita for at fleire kan fylgje – om dei vil.

Hårklipp

Snart skal lokkane falle. Det skjer ikkje så ofte. Rett sjeldan er vel rettare nemning. Det er kanskje eit halvt år sidan førre gong frisørstanden gjorde sitt. Eg veit ikkje kvifor det går så lang tid mellom kvar gong. Om det heile var knytt til ubehag, hadde forklaringa vore enkel. Kanskje ville årsaka vore at eg grudde meg for å høyre om min sjukeleg tørre hovudbotn. Eller, at eg ikkje makta å ta del i straumen av trivialitetar to ukjende utvekslar i ein situasjon der den naturlege intimsfæren er krenka. Kanskje kunne situasjonen i seg sjølv vore svaret om ubehaget var der, ein situasjon der den fulle makta ligg hjå den med saksa og alle konsekvensane hjå den sittande utan saks. Ubehaget kunne vore knytt til at eg ikkje makta å formidle korleis eg vil sjå ut på håret, eller at eg ikkje tørr å ta med biletet av den skodespelaren eg alltid har likt hårpryden til. Eller, for ein ung mann, ein mann i min alder, kunne det heile skuldast at vikane har byrja krype bakover, eller at eg ikkje makta å sjå sviktande grobotn frå så mange spegla vinklar. Ubehaget kunne definitivt vore knytt til noko slikt.

Men, når det slett ikkje er knytt ubehag til hårklippen, kvifor utset eg det? Når det heile startar med ein varm hovudbotnsmassasje og held fram utan for mykje unødig pludring? Rett godt er det. Eg får sitje med ein kaffikopp og eigentleg likar eg å sjå Håvard i mange og nye spegla vinklar. Kva er det då som held meg attende?

Langs vestlandskysten

Vi brøytar oss oppover norskekysten. I eit eksosspøkelse av ein hurtigbåt fresar vi forbi vestlandske kystknausar i området mellom Krakhella og Askvoll. Likevel går det for seint. Fem timar skal det ta, eller fem timar og tjue minutt om vi skal tru den noko rustne engelsken som nett har runge over høgtalaren.

Vi måtte byte båt i Rysjedalsvika, noko vi gjorde til forveksling likt ein flokk sauer. Konkurranseinstinktet vakna i alle aldersgrupper. Gamle damer la bort foreiningsmanerane, unge menn sine påtekne gentlemansfakter. Alle skulle vi finne ein vindaugsplass, plassere bagasjen i best hentehøgde, få taket på dei varmaste pølsene eller kva det enn var kampen sto om.

Den maritime opplevinga får meg til å tenke på reisetempoet – eller eigentleg mest på det relative i dette. Her eg sit, verkar dei fem timane så altfor lange. Svolten, trøytt og på veg heim til restane av ein arbeidsdag, er det i mitt medvit knapt rørsle i oss. Men kva om eg hadde site i båten til Olav Trygvasson på veg oppover her? Det hadde gått gørseint. Og kva om han hadde fått site på her? Skrekkslagen ville han vore, eller opprømt over dette hurtiggåande framskrittet.

Snar vil vi sjå Hornelen, sjøklippa som røyser seg 860 meter rett frå havet. Her klatra hardhausen Trygvasson opp og sette skjoldet sitt i fjellsida. Ein hirdmann freista å hente skjoldet, han var vel gjerne materialforvaltar eller økonomiansvarleg og ville ha med seg alt det kostbare utstyret heim, men han gjekk seg fast. Då måtte Trygvasson klive opp igjen og bere sin materialforvaltar ned att. Likevel – båten til Olav gjekk gørseint.

Løyndom

Morgonstund

Nokon gonger lurer eg på om det eigentleg er noko framsteg at vi har byrja å sove inne. Morgonstunda ved Sætrevatnet er iallfall noko eg aldri ville bytta bort.

Skoddelandet

Djupt inne i fjellduken vakna eg til eit makelaust utsyn over skoddeteppet.